CZŁOWIEK JAKO JEDNOLITY UKŁAD

Filozofowie, psycholodzy i pedagodzy na długo przed K. Mark­sem podejmowali próby wyjaśnienia istoty człowieka. Jednak próby te, z powodu idealistycznych poglądów myślicieli tych czasów na rozwój społeczeństwa, nie mogły być skuteczne. Co prawda, francuscy przedstawiciele Oświecenia i materialiści XVIII wieku formułowali bardzo cenne domysły,, że człowiek jest pro­duktem środowiska i. warunków, to jednak samo środowisko społeczne pojmowali oni jako zmodyfikowane idee, namiętności i-przeżycia ludzkie. Przedmarksowskie poglądy. społeczne krę­ciły się w ten sposób w. błędnym kole: człowiek, jego myśli i uczucia są produktem środowiska, a środowisko — jednak re­zultatem tych uczuć i myśli ludzkich.